Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΜΑΤΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Του θανάση Δημ . Χρήστου
Μοναδική για τα χρονικά του Δημοτικού Διαμερίσματος Άρματος του Διευρυμένου Δήμου Τανάγρας ήταν η εκδήλωση που οργανώθηκε από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Τανάγρας στις 9 το βράδυ της Παρασκευής 5 Ιουλίου 2002 .Μια εκδήλωση που είχε στο επίκεντρό της την ομιλία του k. Θανάση Χρήστου ο οποίος παρουσίασε το θέμαΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΜΑΤΟΣ
Οικονομία , πολιτική και πολιτισμός , και αυτονόητη συνύφανση .
Ο κος Χρήστου παρουσίασε μέσα σε 40 λεπτά 4000 χρόνια ιστορίας και πολιτισμού που διέγραψε το Άρμα ως μια από τις πόλεις της << Τετρακωμίας >>, την οποία αποτελούσαν το Άρμα , ο Ελεώνας , η Μυκαλησσός και οι Φαρές , που ουσιαστικά ήταν το στήριγμα της πολύ σημαντικής και αξιόλογης αρχαίας πολιτικής πόλης , της Τανάγρας .
Ο ομιλητής ξεκίνησε αυτό το γοητευτικό ταξίδι στην ιστορία του Άρματος δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στους τρεις άξονες , της οικονομίας , της πολιτικής και του πολιτισμού αφού τοποθέτησε το κρίσιμο πέρασμα από το σκεπασμένο με την αχλύ του θρύλου πανόραμα των μύθων και των δοξασιών στο ρεαλιστικό κόσμο της ιστορίας γύρω στο 2000 π.χ. , όταν εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στον ηπειρωτικό κορμό του Ελληνισμού τα πρωτοελληνικά φύλλα .
Όταν λέμε πρωτοελληνικά φύλλα εννοούμε τους Αχαιούς , τους Ίωνες , τους Αιολείς και τους Μινύες και ήταν ακριβώς τα φύλλα αυτά τα οποία ανάμεσα στο 1800 με 1650 π.χ. μετακινήθηκαν από την κεντρική Ελλάδα προς το Νότο . Οι Αχαιοί πήγαν νοτιότερα και εγκαταστάθηκαν στην Πελοπόνησσο , ενώ οι Μινύες ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα καλύπτοντας το μεγαλύτερο μέρος της ιδιαίτερής μας πατρίδας,της Βοιωτίας .
Έτσι γύρω στον 17ο αιώνα τη Βοιωτία κατοικούν οι Μινύες και οι Καδμείοι ή Καδμείωνες ( όπου Κάδμος είναι ελληνική λέξη και σημαίνει Κάσμος = Κόσμος ) .
Οι τελευταίοι ήταν μια μείξη πολλών πρωτοελληνικών φύλλων που είχαν πρωτεύουσά τους την Θήβα , ενώ αντίθετα οι Μινύες είχαν ως πρωτεύουσα τον Ορχομενό . Τα δύο αυτά φύλλα ήταν σε συγκρουσιακή κατάσταση σε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα .
Το 1350 π.χ. , οι Μινύες χρησιμοποιώντας σύγχρονα τεχνητά μέσα για την εποχή τους κατάφεραν να αποξηράνουν την λίμνη της Κωπαϊδας μετατρέποντας μια βαλτώδη νοσογόνο περιοχή σε ένα πνεύμονα υγείας , πλούτου και ευμάρειας .
Την ίδια αυτή περίοδο , το 1350 π.χ., έγινε και η μετακίνηση ενός σημαντικού ελληνικού φύλλου που έφερε το όνομα Βοιωτοί , από το Βόϊο της κεντρικής Πίνδου που ήταν η πολιτισμική τους μήτρα στις εύφορες πεδιάδες της Θεσσαλίας , περίπου στους σημερινούς Σοφάδες .
Το φύλλο των Βοιωτών γύρω στο 1125 με 1124 π.χ. μετακινήθηκε από την Άρνη της; Θεσσαλίας στη Βοιωτία , εξωθώντας σε σημαντικό βαθμό τους Μινύες και τους Καδμείους , απορροφώντας όσους απέμειναν και δίνοντας το όνομά τους στην ιδιαίτερή μας πατρίδα τη Βοιωτία .
Οι μετακινήσεις και οι συγκρούσεις αυτές είχαν όπως ήταν αναμενόμενο απήχηση στον πληθυσμικό ιστό όλων των Βοιωτικών πόλεων . Γύρω στα 1100 π.χ., οι Αρναίοι Βοιωτοί κατάφεραν και σύμπηξαν το πρώτο << Κοινόν των Βοιωτών >> , που ήταν ουσιαστικά η πρώτη Συνομοσπονδία των πόλεων της Βοιωτίας και είχε πρωτεύουσα την Κορώνεια και θρησκευτικό κέντρο τον Ναό της Ιτωνίας Αθηνάς .
Στα χρόνια αυτά το Άρμα έπαιξε σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο της Τετρακωμίας .που υποστήριζε κατά βάση την Τανάγρα , ανέπτυξε τις δικές του υποδομές , καλλιέργησε τον εύφορο κάμπο που βρισκόταν γύρω του , έκτισε με τους προκομμένους κατοίκους του το Κάστρο αυτό που υπολείμματα τους σώζονται έως τις ημέρες μας και γενικά δημιούργησε μια άνετη οικονομική επιφάνεια που του επέτρεπε να ζει πλουσιοπάροχα .
Οι Αρματηλάτες συμμετείχαν σε όλα τα δρώμενα των Ελληνίδων πόλεων της περιόδου , πήραν μέρος σε όλες σχεδόν τις μάχες για την αντιμετώπιση του εξ ανατολών κινδύνου , δηλαδή των Περσών και φυσικά έπαιξαν ρόλο και στον εμφύλιο σπαραγμό κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου ( 431 – 404 π.χ. ) .
Επίσης , οι Αρματηλάτες στήριξαν την προσπάθεια των Θηβαίων του Επαμεινώνδα και του Πελοπίδα να αναδειχθούν πρώτη δύναμη στον Ελληνικό κόσμο από το 371 π.χ., που διεξήχθη η μάχη των Λεύκτρων μέχρι το 362 π.χ., που έγινε η μάχη της Μαντινείας .
Στον ορίζοντα του Ελληνισμού έκανε την εμφάνισή του ο Φίλιππος ο Β και ο γιός του Αλέξανδρος , οι οποίοι κατατρόπωσαν τους υπόλοιπους Έλληνες στη μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.χ., κατατάσσοντας όλους τους Έλληνες στις θελήσεις τους . Έκτοτε κύλησε γρήγορα στο νερόμυλο του ιστορικού χρόνου η περίοδος της κοσμοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των επιγόνων του , ήρθαν οι Ρωμαίοι και εν τέλει επεκράτησαν οι Βυζαντινοί . Οι Βοιωτοί αντέδρασαν αρχικά στην έλευση της νέας Θρησκείας , στην έλευση του Χριστιανισμού , αλλά στην συνέχεια μετατράπηκαν σε ένθερμοι οπαδοί του Κυρίου και της θρησκείας του .
Η περιοχή μας ήκμασε ιδιαίτερα στα Βυζαντινά χρόνια και η Θήβα μάλιστα αναδείχθηκε σε πρωτεύουσα του <<Βυζαντινού θέματος >> της Ελλάδας .
Το 1204 μ.Χ., οι Φράγκοι της τέταρτης Σταυροφορίας κατάλαβαν την Κωνσταντινούπολη και ειοέβαλαν την κυριαρχία τους .
Όπως ήταν αναμενόμενο στην κυριαρχία αυτή πέρασε και η Βοιωτία . Μέχρι το 1311 μ.Χ., επικράτησε η μορφή αυτή της επονομαζόμενης ως Γαλλική Φραγκοκρατία .
Στις 15 Μαρτίου 1311 διεξήχθη στα έλη της Κωπαίδας και κοντά στον Βοιωτικό Κηφισσό η ομόλογη μάχη η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον κατασφαγιασμό και την ήττα της Γαλλικής Φραγκοκρατίας από τους Καταλανούς .
Με την εξέλιξη αυτή επιβλήθηκαν οι Καταλανοί , δηλαδή η Ισπανική Φραγκοκρατία και αυτά έως το 1387 , οπότε εγκαταστάθηκε στην Βοιωτία και ευρύτερα στο χώρο της ανατολικής Στερεάς Ελλάδας , η δυναστεία του Φλωρεντινού Νέριου Ατζαγιόλι , δηλαδή η Φλωρεντινή Φραγκοκρατία .
Εδώ, όμως , θα πρέπει κανείς να σημειώσει ότι ο Καταλανός Ραμόν Ντε Βιλανόβα πήρε την πρωτοβουλία και το 1383 εγκατέστησε τους πρώτους Αρβανίτες , οι οποίοι ήταν Χριστιανοί Ορθόδοξοι το θρήσκευμα θέλοντας με τον τρόπο αυτό να ενισχύσει τον εξασθενημένο πληθυσμιακό ιστό της Βοιωτίας λόγω των επιδημιών , των επιδρομών , της πειρατίας και άλλα.
Την ίδια κίνηση εποικισμού της Βοιωτίας έκανε δέκα χρόνια αργότερα και ο Καταλανός Νέριος Ατζαγιόλι .
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το Άρμα , αλλά και μια σχετικά μεγάλη σειρά χωριών γύρω από τον Ελικώνα και την Πάρνηθα να εποικιστούν με Χριστιανούς Ορθόδοξους Αρβανίτες , οι οποίοι ήσαν ακρίτες φύλακες των ανατολικών συνόρων της Ανατολικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και είχαν μετακινηθεί από τον κεντρικό άξονα της Ιλλυρίας .
Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαίου του 1453 από τους Τούρκους και ο ευρύτερος χώρος της ανατολικής Στερεάς Ελλάδας έπεσε στα χέρια των Τούρκων λίγα χρόνια αργότερα και ειδικότερα το 1460 .
Τότε , όμως , οι Δερβενοχωρίτες αντιστάθηκαν στους Τούρκους και ύστερα από μια μακρά σειρά αντιπαραθέσεων κατάφεραν να κερδίσουν ένα καθεστώς αυτονομίας και αυτοδιοίκησης έναντι κάποιου φόρου , ένα καθεστώς αυτοδιοίκησης που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από το καθεστώς της Μάνης και του Σουλίου .
Οι Αρματηλάτες την εποχή εκείνη στήριξαν θερμά και με όλες τους τις δυνάμεις το παράτολμο αυτό εγχείρημα των Δερβενοχωριτών και μάλιστα πολλοί από αυτούς μετεγκαταστάθηκαν στα Δερβενοχώρια .
Ακολούθησαν αυτό που λίγο πολύ έκαναν όλοι οι Έλληνες στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας να μετακινηθούν από τα πεδινά στα ορεινά και στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας όταν πλέον είχε αφυπνισθεί εθνικά ο Ελληνισμός και προετοιμαζόταν για την επανάστασή του να μετακινηθούν από τα ορεινά προς τα πεδινά .
Έτσι οι Αρματηλάτες είκοσι με τριάντα χρόνια πριν από την επανάσταση του 1821 μετακινήθηκαν από τα Δερβενοχώρια και εγκαταστάθηκαν εκ νέου στις πατρογονικές τους εστίες εξασφαλίζοντας μια σίγουρη οδό επικοινωνίας των Δερβενοχωρίων με τον Ευβοϊκό Κόλπο και το Αιγαίο πέλαγος .
Με την έκρηξη της επανάστασης του 1821 οι Αρματηλάτες εντάχθηκαν στα Ένοπλα σώματα του Αθανασίου Σκουρτανιώτη και του Κωνσταντίνου Βόγκλη επιδεικνύοντας τόλμη , σθένος και φρόνημα .
Έτσι λοιπόν πήραν μέρος στην απελευθέρωση της Θήβας στις 3 Απριλίου του 1821 που συντόνισε το πρωτοπαλίκαρο του Αθανασίου Διάκου , ο Βασίλειος Μπούσγος με τον Ιωάννη Λάππα και γενικά πήραν μέρος στις σημαντικότερες μάχες του αγώνα της ανεξαρτησίας , και εδώ θα αναφέρουμε ενδεικτικά την συμμετοχή αρκετών Αρματηλατών στη μάχη στη Γέφυρα της Αλαμάνας ( 23 Απριλίου 1821) , στο Χάνι της Γραβιάς ( 8 Μαίου 1821 ) , στα Βασιλικά ( 25 –26 Αυγούστου 1821 ) , στο ολοκαύτωμα της Αγίας Σωτήρας του Μαυροματίου ( 26 Οκτωβρίου 1825 ) , στη Μάχη της Αράχοβας ( 18 – 24 Νοεμβρίου 1826 ) , στη Μάχη της Πέτρας ( 12 Σεπτεμβρίου 1829) και αλλού .
Μετά την έλευση του Ιωάννη Καποδίστρια τον Ιανουάριο του 1828 και την ίδρυση του πρώτου ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους με τα τρία Πρωτόκολλα του Λονδίνου στις 22 Ιανουαρίου / 3 Φεβρουαρίου 1830 το Άρμα και οι κάτοικοί του συστρατεύθηκαν με υψηλό αίσθημα ευθύνης στην προσπάθεια θεμελίωσης και ανόρθωσης του κράτους καλλιεργώντας τον κάμπο και δημιουργώντας μια άνετη οικονομική επιφάνεια . Με τη θεσμοθέτηση του Διατάγματος της 18ης /30ης Σεπτεμβρίου 1834 περί μεταφοράς της πρωτεύουσας του Ελληνικού Κράτους από το Ναύπλιο στην Αθήνα , το Διοικητικό κέντρο της Ελλάδας ήλθε κοντύτερα στην Βοιωτία με αποτέλεσμα από τον Ιανουάριο του 1835 να σχεδιασθεί η διάνοιξη του δρόμου που ένωνε την Αθήνα , με την Θήβα , την Λιβαδειά και την Λαμία .
Κατόπιν οι Αρματηλάτες εργαζόμενοι με επιμέλεια , σύστημα και αποφασιστικότητα κατάφεραν να προκόψουν και να αναδειχθούν σε υπόδειγμα της ευρύτερης επαρχίας Θηβών .
Αξίζει στη συνάφεια αυτή να σημειωθεί και το όνομα του Αθανασίου Κυριάκου ( 1880 – 1971) , ο οποίος πήρε μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα ( 1904 – 1908 ) , στους Βαλκανικούς Πολέμους ( 1912 – 1913 ) και στη Μικρασιατική Εκστρατεία ( 1919 – 1922) επιδεικνύοντας τόλμη και ευψυχία και ο οποίος αργότερα πήγε στην Αμερική όπου εργάστηκε , πλούτισε και επέστρεψε στην πατρίδα του οικονομικά ανεξάρτητος .
Την ίδια λίγο πολύ πορεία της προκοπής και της προόδου ακολούθησαν σχεδόν όλοι οι Αρματηλάτες σχεδόν όλοι οι Αρματηλάτες και έδωσαν το παρών τους σε όλους τους Εθνικούς Αγώνες , αλλά και στις ειρηνικές περιόδους δημιουργώντας έργα πνοής και ουσίας .
Σήμερα οι Αρματηλάτες ατενίζουν το μέλλον με ασφάλεια και αισιοδοξία στηριζόμενοι στις κατακτήσεις του παρελθόντος προκειμένου να δημιουργήσουν σπουδαιότερα και με μεγαλύτερη αντοχή στο χρόνο έργα για την προαγωγή της ζωής τους , τη διασφάλιση του βιοτικού τους επιπέδου και την προώθηση του πολιτισμού τους .
Ο κος Χρήστου τελειώνοντας την ομιλία του μνημόνευσε τον αγαπημένο και στην εφημερίδα μας Ταναγραϊκά – Νέα , μεστό και βαθυστόχαστο λόγο του Ρουμελιώτη αγωνιστή Γιάννη Μακρυγιάννη από τον επίλογο των απομνημονευμάτων του , ο οποίος έχει ως εξής .
Επίσης , οι Αρματηλάτες στήριξαν την προσπάθεια των Θηβαίων του Επαμεινώνδα και του Πελοπίδα να αναδειχθούν πρώτη δύναμη στον Ελληνικό κόσμο από το 371 π.χ., που διεξήχθη η μάχη των Λεύκτρων μέχρι το 362 π.χ., που έγινε η μάχη της Μαντινείας .
Στον ορίζοντα του Ελληνισμού έκανε την εμφάνισή του ο Φίλιππος ο Β και ο γιός του Αλέξανδρος , οι οποίοι κατατρόπωσαν τους υπόλοιπους Έλληνες στη μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.χ., κατατάσσοντας όλους τους Έλληνες στις θελήσεις τους . Έκτοτε κύλησε γρήγορα στο νερόμυλο του ιστορικού χρόνου η περίοδος της κοσμοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των επιγόνων του , ήρθαν οι Ρωμαίοι και εν τέλει επεκράτησαν οι Βυζαντινοί . Οι Βοιωτοί αντέδρασαν αρχικά στην έλευση της νέας Θρησκείας , στην έλευση του Χριστιανισμού , αλλά στην συνέχεια μετατράπηκαν σε ένθερμοι οπαδοί του Κυρίου και της θρησκείας του .
Η περιοχή μας ήκμασε ιδιαίτερα στα Βυζαντινά χρόνια και η Θήβα μάλιστα αναδείχθηκε σε πρωτεύουσα του <<Βυζαντινού θέματος >> της Ελλάδας .
Το 1204 μ.Χ., οι Φράγκοι της τέταρτης Σταυροφορίας κατάλαβαν την Κωνσταντινούπολη και ειοέβαλαν την κυριαρχία τους .
Όπως ήταν αναμενόμενο στην κυριαρχία αυτή πέρασε και η Βοιωτία . Μέχρι το 1311 μ.Χ., επικράτησε η μορφή αυτή της επονομαζόμενης ως Γαλλική Φραγκοκρατία .
Στις 15 Μαρτίου 1311 διεξήχθη στα έλη της Κωπαίδας και κοντά στον Βοιωτικό Κηφισσό η ομόλογη μάχη η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον κατασφαγιασμό και την ήττα της Γαλλικής Φραγκοκρατίας από τους Καταλανούς .
Με την εξέλιξη αυτή επιβλήθηκαν οι Καταλανοί , δηλαδή η Ισπανική Φραγκοκρατία και αυτά έως το 1387 , οπότε εγκαταστάθηκε στην Βοιωτία και ευρύτερα στο χώρο της ανατολικής Στερεάς Ελλάδας , η δυναστεία του Φλωρεντινού Νέριου Ατζαγιόλι , δηλαδή η Φλωρεντινή Φραγκοκρατία .
Εδώ, όμως , θα πρέπει κανείς να σημειώσει ότι ο Καταλανός Ραμόν Ντε Βιλανόβα πήρε την πρωτοβουλία και το 1383 εγκατέστησε τους πρώτους Αρβανίτες , οι οποίοι ήταν Χριστιανοί Ορθόδοξοι το θρήσκευμα θέλοντας με τον τρόπο αυτό να ενισχύσει τον εξασθενημένο πληθυσμιακό ιστό της Βοιωτίας λόγω των επιδημιών , των επιδρομών , της πειρατίας και άλλα.
Την ίδια κίνηση εποικισμού της Βοιωτίας έκανε δέκα χρόνια αργότερα και ο Καταλανός Νέριος Ατζαγιόλι .
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το Άρμα , αλλά και μια σχετικά μεγάλη σειρά χωριών γύρω από τον Ελικώνα και την Πάρνηθα να εποικιστούν με Χριστιανούς Ορθόδοξους Αρβανίτες , οι οποίοι ήσαν ακρίτες φύλακες των ανατολικών συνόρων της Ανατολικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και είχαν μετακινηθεί από τον κεντρικό άξονα της Ιλλυρίας .
Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαίου του 1453 από τους Τούρκους και ο ευρύτερος χώρος της ανατολικής Στερεάς Ελλάδας έπεσε στα χέρια των Τούρκων λίγα χρόνια αργότερα και ειδικότερα το 1460 .
Τότε , όμως , οι Δερβενοχωρίτες αντιστάθηκαν στους Τούρκους και ύστερα από μια μακρά σειρά αντιπαραθέσεων κατάφεραν να κερδίσουν ένα καθεστώς αυτονομίας και αυτοδιοίκησης έναντι κάποιου φόρου , ένα καθεστώς αυτοδιοίκησης που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από το καθεστώς της Μάνης και του Σουλίου .
Οι Αρματηλάτες την εποχή εκείνη στήριξαν θερμά και με όλες τους τις δυνάμεις το παράτολμο αυτό εγχείρημα των Δερβενοχωριτών και μάλιστα πολλοί από αυτούς μετεγκαταστάθηκαν στα Δερβενοχώρια .
Ακολούθησαν αυτό που λίγο πολύ έκαναν όλοι οι Έλληνες στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας να μετακινηθούν από τα πεδινά στα ορεινά και στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας όταν πλέον είχε αφυπνισθεί εθνικά ο Ελληνισμός και προετοιμαζόταν για την επανάστασή του να μετακινηθούν από τα ορεινά προς τα πεδινά .
Έτσι οι Αρματηλάτες είκοσι με τριάντα χρόνια πριν από την επανάσταση του 1821 μετακινήθηκαν από τα Δερβενοχώρια και εγκαταστάθηκαν εκ νέου στις πατρογονικές τους εστίες εξασφαλίζοντας μια σίγουρη οδό επικοινωνίας των Δερβενοχωρίων με τον Ευβοϊκό Κόλπο και το Αιγαίο πέλαγος .
Με την έκρηξη της επανάστασης του 1821 οι Αρματηλάτες εντάχθηκαν στα Ένοπλα σώματα του Αθανασίου Σκουρτανιώτη και του Κωνσταντίνου Βόγκλη επιδεικνύοντας τόλμη , σθένος και φρόνημα .
Έτσι λοιπόν πήραν μέρος στην απελευθέρωση της Θήβας στις 3 Απριλίου του 1821 που συντόνισε το πρωτοπαλίκαρο του Αθανασίου Διάκου , ο Βασίλειος Μπούσγος με τον Ιωάννη Λάππα και γενικά πήραν μέρος στις σημαντικότερες μάχες του αγώνα της ανεξαρτησίας , και εδώ θα αναφέρουμε ενδεικτικά την συμμετοχή αρκετών Αρματηλατών στη μάχη στη Γέφυρα της Αλαμάνας ( 23 Απριλίου 1821) , στο Χάνι της Γραβιάς ( 8 Μαίου 1821 ) , στα Βασιλικά ( 25 –26 Αυγούστου 1821 ) , στο ολοκαύτωμα της Αγίας Σωτήρας του Μαυροματίου ( 26 Οκτωβρίου 1825 ) , στη Μάχη της Αράχοβας ( 18 – 24 Νοεμβρίου 1826 ) , στη Μάχη της Πέτρας ( 12 Σεπτεμβρίου 1829) και αλλού .
Μετά την έλευση του Ιωάννη Καποδίστρια τον Ιανουάριο του 1828 και την ίδρυση του πρώτου ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους με τα τρία Πρωτόκολλα του Λονδίνου στις 22 Ιανουαρίου / 3 Φεβρουαρίου 1830 το Άρμα και οι κάτοικοί του συστρατεύθηκαν με υψηλό αίσθημα ευθύνης στην προσπάθεια θεμελίωσης και ανόρθωσης του κράτους καλλιεργώντας τον κάμπο και δημιουργώντας μια άνετη οικονομική επιφάνεια . Με τη θεσμοθέτηση του Διατάγματος της 18ης /30ης Σεπτεμβρίου 1834 περί μεταφοράς της πρωτεύουσας του Ελληνικού Κράτους από το Ναύπλιο στην Αθήνα , το Διοικητικό κέντρο της Ελλάδας ήλθε κοντύτερα στην Βοιωτία με αποτέλεσμα από τον Ιανουάριο του 1835 να σχεδιασθεί η διάνοιξη του δρόμου που ένωνε την Αθήνα , με την Θήβα , την Λιβαδειά και την Λαμία .
Κατόπιν οι Αρματηλάτες εργαζόμενοι με επιμέλεια , σύστημα και αποφασιστικότητα κατάφεραν να προκόψουν και να αναδειχθούν σε υπόδειγμα της ευρύτερης επαρχίας Θηβών .
Αξίζει στη συνάφεια αυτή να σημειωθεί και το όνομα του Αθανασίου Κυριάκου ( 1880 – 1971) , ο οποίος πήρε μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα ( 1904 – 1908 ) , στους Βαλκανικούς Πολέμους ( 1912 – 1913 ) και στη Μικρασιατική Εκστρατεία ( 1919 – 1922) επιδεικνύοντας τόλμη και ευψυχία και ο οποίος αργότερα πήγε στην Αμερική όπου εργάστηκε , πλούτισε και επέστρεψε στην πατρίδα του οικονομικά ανεξάρτητος .
Την ίδια λίγο πολύ πορεία της προκοπής και της προόδου ακολούθησαν σχεδόν όλοι οι Αρματηλάτες σχεδόν όλοι οι Αρματηλάτες και έδωσαν το παρών τους σε όλους τους Εθνικούς Αγώνες , αλλά και στις ειρηνικές περιόδους δημιουργώντας έργα πνοής και ουσίας .
Σήμερα οι Αρματηλάτες ατενίζουν το μέλλον με ασφάλεια και αισιοδοξία στηριζόμενοι στις κατακτήσεις του παρελθόντος προκειμένου να δημιουργήσουν σπουδαιότερα και με μεγαλύτερη αντοχή στο χρόνο έργα για την προαγωγή της ζωής τους , τη διασφάλιση του βιοτικού τους επιπέδου και την προώθηση του πολιτισμού τους .
Ο κος Χρήστου τελειώνοντας την ομιλία του μνημόνευσε τον αγαπημένο και στην εφημερίδα μας Ταναγραϊκά – Νέα , μεστό και βαθυστόχαστο λόγο του Ρουμελιώτη αγωνιστή Γιάννη Μακρυγιάννη από τον επίλογο των απομνημονευμάτων του , ο οποίος έχει ως εξής .
Το λοιπόν δουλέψαμεν όλοι μαζί , να την φυλάμεν όλοι μαζί , και να μην λέγει ούτε ο δυνατός εγώ , ούτε ο αδύνατος . Ξέρετε πότε να λέγει ο καθείς εγώ ; όταν αγωνισθεί μόνος του και φτιάσει ή χαλάσει , να λέει εγώ . Όταν όμως αγωνίζονται πολλοί και φτιάνουν τότε να λένε εμείς . Είμαστε εις το εμείς και όχι εις το εγώ , και πράγματι οι συμπατριώτες μας Αρματηλατες υπηρέτησαν με υψηλό ήθος και συνέπεια το εμείς , παραμερίζοντας το εγώ .
Τον Μάιο του 1977 κυκλοφόρησε η πρώτη πολιτισική εφημερίδα του Νομού μας 'Αρμα' από τον πολιτιστικό σύλλογο Αρματος ' οι φίλοι του βιβλίου'. Έβγαλε 38 φύλλλα, είχε απήχηση σε όλο το Νομό και ξεπέρασε τα όριά του. Πρόβαλε πολιτιστικά ζητήματα, προώθησε τα έθιμα και τα ήθη της περιοχής και στάθηκε δείγμα ερασιτεχνική δημιουργίας. Έκλεισε για λόγους οικονομικούς του 1985. Ανήσυχα όμως τα νιάτα του Άρματος συνεχίζουν την πολιτιστική του δράση μέσα από το σύλλογό τους και εκφράζουν τους προβληματισμούς τους μέσα από το περιοδικό μας.
πηγή: περιοδικό Παρέμβαση Ιούνης - Ιούλης 1988 Τεύχος 1ο. Έκδοση Πολιτιστικού συλλόγου Λάιος.
----------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
Τον Μάιο του 1977 κυκλοφόρησε η πρώτη πολιτισική εφημερίδα του Νομού μας 'Αρμα' από τον πολιτιστικό σύλλογο Αρματος ' οι φίλοι του βιβλίου'. Έβγαλε 38 φύλλλα, είχε απήχηση σε όλο το Νομό και ξεπέρασε τα όριά του. Πρόβαλε πολιτιστικά ζητήματα, προώθησε τα έθιμα και τα ήθη της περιοχής και στάθηκε δείγμα ερασιτεχνική δημιουργίας. Έκλεισε για λόγους οικονομικούς του 1985. Ανήσυχα όμως τα νιάτα του Άρματος συνεχίζουν την πολιτιστική του δράση μέσα από το σύλλογό τους και εκφράζουν τους προβληματισμούς τους μέσα από το περιοδικό μας.
πηγή: περιοδικό Παρέμβαση Ιούνης - Ιούλης 1988 Τεύχος 1ο. Έκδοση Πολιτιστικού συλλόγου Λάιος.
----------------------------------------------------------------------------------------------
Επιθεώρηση έργων Υλίκης από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στη περιοχή του Αρματος.
--------------------------------------------------------------------------------------------
1987. Από τον αγώνα Α.Ο. Ταναγραικού - Α.Ο. Αρματηλάτη 6-1.
από αριστερά: Κώστας Ζήκος, Δημήτρης Μελετίου(Ματσόλας), Δημήτρης Πίκος
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2008. Άρμα. αγώνας παλαίμαχων - νέων προς τιμήν του 95 χρονου Τάκη Αθανασίου για τη πολυετή προσφορά του στα αθλητικά δρώμενα του χωριού
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2008. Άρμα. αγώνας παλαίμαχων - νέων προς τιμήν του 95 χρονου Τάκη Αθανασίου για τη πολυετή προσφορά του στα αθλητικά δρώμενα του χωριού
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ΟΙ ΣΥΜΜΑΧΙΚΕΣ ΚΟΝΣΕΡΒΕΣ
Γράφει ο Δ . Μαρίνης τ. Αρχιεπιθεωρητής οργανισμού Σιδηροδρόμων .
Στις 28 Οκτώβρη 1940 , που η φασιστική Ιταλία επιτέθηκε στην Ελλάδα , κάποιες συμμαχικές στρατιωτικές μονάδες που βρίσκονταν στην χώρα μας , πήραν εντολή να κάνουν << διασπορά >> ώστε να μην γίνονται στόχοι των Ιταλικών αεροπλάνων που βομβάρδιζαν την πατρίδα μας .
Έτσι , στον κήπο του μπάρμπα Θανάση στο χωριό Δρίτσα , άραξε , και κρύφτηκε κάτω από ένα μεγάλο δένδρο , ένα Τζέϊμς τετραξωνικό με πλήρωμα πέντε στρατιώτες , που το καμουφλάρισαν με ένα δίχτυ παραλλαγής αποκλείοντας έτσι τον από αέρος εντοπισμό του .
Το μεσημέρι τελειώνοντας οι σύμμαχοι στρατιώτες έκατσαν στο πεζούλι της αυλής να φάνε τις γαλέτες και τις κονσέρβες που τους είχε χορηγήσει η επιμελητεία τους .
Βλέποντάς τους ο μπάρμπα Θανάσης , παρά την επιθυμία του να τους κατσαδιάσει που δεν βρισκόταν στο πλευρό των φαντάρων μας , που μάχονταν τους Ιταλούς στην Κλεισούρα , και το Τεπελένι , έκρινε καλό , σαν γνήσιος απόγονος του Ξένιου Δία , να τους φωνάξει μέσα , καθίζοντάς τους στα σκαμνιά γύρω από το σοφρά , όπου η κυρά Θανάσαινα τους σερβίρισε από μια γαβάθα φασολάδα που μοσχοβόλαγε .
Έφερε ακόμα και ελιές , τυρί σαλάτες , ζεστό ψωμί και τα συμμαχάκια που η ξηρά τροφή τους είχε γδάρει τα άντερα , έπεσαν με τα μούτρα στο σπιτικό φαγητό .
Ο μπάρμπα Θανάσης γέμισε τα ποτήρια με ρετσίνα και όταν τα σήκωσαν για τσούγκρισμα , διέκοψε τον λοχία που ψέλλισε ένα τσίριο λέγοντάς τους επιτακτικά – Γειά σου πές …
Αυτός επανέλαβε μηχανικά τα ίδια λόγια – Γειά σου πές αλλά και οι άλλοι εύχονταν παπαγαλιστί – Γειά σου πές , και άδειαζαν τα ποτήρια τους .
Ένα 20ήμερο έμεινε καμουφλαρισμένο το Τζέϊμς στο κήπο του μπάρμπα Θανάση και η ομάδα απολάμβανε την φιλοξενία και την μοναδική κουζίνα της κυρά Θανάσαινας με ρεβυθάδες , φακές , κουνέλι στιφάδο , κουκιά , σαλιγκάρια , τραχανάδες , χορτόπιτες και άλλα θεσπέσια εδέσματα .
Πίνοντας δε το κρασάκι , δε παρέλειπαν την ευχή σλόγκαν Γειά σου πές .
Έτσι οι σύμμαχοι φαντάροι , ένιωσαν σε αυτό το διάστημα , όχι πως ήταν σε εκστρατεία και σε πόλεμο , αλλά σε διακοπές στη Ελλάδα .
Όταν πήραν εντολή αναχώρησης , άφησαν στον μπάρμπα Θανάση πολλές κονσέρβες σε διάφορα μεγέθη και σχήματα , με κρέατα , μαρμελάδες , κομπόστες , γαλέτες που τους περίσσεψαν τόσο καιρό που τρωγόπιναν εκεί .
Τις βόλεψε ο μπάρμπα Θανάσης στο κελάρι και σχολίασε στη συμβία του .
-Γυναίκα θα βγάλουμε κάμποσο καιρό με αυτά τα κονσερβικά , τώρα που έρχεται ο χειμώνας και που μάλιστα άρχισαν οι ελλείψεις στα μπακάλικα , αφού ο πόλεμος κρατάει .
Άρχισαν να καταναλώνουν σιγά – σιγά γαλέτες και μαρμελάδες τα πρωινά με το γάλα της κατσίκας , κομπόστες τα απογεύματα και όταν έβγαιναν στο χωράφι άνοιγαν μια κόρνεμπιφ για προσφάι .
Ένα Σάββατο , γυρίζοντας από το κάμπο ο μπάρμπα Θανάσης κάλεσε και το μπάρμπα Κίτσο γείτονα και φίλο με την γυναίκα του να στήσουν ένα τσιμπουσάκι με κύριο πιάτο μια μεγάλη συμμαχική κονσέρβα .
Οι γυναίκες έριξαν το κρέας στο τηγάνι , πρόσθεσαν και αρκετά αυγά , τσιγάρισαν , ανακάτεψαν και ήρθε και νοστίμεψε … να γλείφεις και τα δάχτυλά σου που λένε .
Τους άρεσε αυτή η σφιχτή υπόξινη γεύση , φάγανε αρκετά πίνοντας και μπόλικο κρασί , που το ζητούσε αυτός ο συμμαχικός μπεκρή – μεζές .
Όταν αποφάγανε ο μπάρμπα Κίτσιος , θέλησε να διαπιστώσει τι κρέας γεύτηκαν .
- Ρε Θανάση , έχουμε δοκιμάσει τόσα κρέατα . Από βαρβάτα , από μουνούχια βόδια η χοιρινά , από αγριόχοιρους και άλλα αγρίμια , όμως τούτη η γεύση φάνηκε αλλιώτικη .
- Φέρε μωρή Θανάσαινα το άδειο κουτί της κονσέρβας να δούμε τι σημάδια έχει :
- Όταν βέβαια είδε το κουτί , ένα βαθύ ωωωωχ βγήκε από τα στήθια του .
- Θανάση την πάθαμε ! Μουλάρι μας τάισαν οι σύμμαχοι . Και του έδειξε την μαυροκεφαλή , τυπωμένη έξω από το κουτί .
- Η διαπίστωση έφερε αναγούλες , οι γυναίκες βγήκαν έξω και ξέρασαν το μουλάρι που έφαγαν και αλαφιασμένες έτρεξαν στην εκκλησία φωνάζοντας τον πάπα – Γιώργη που μόλις τελείωνε τον εσπερινό και του διηγήθηκαν το αμάρτημα .
- Ο ιερέας τις καθησύχασε αφού ότι έγινε δεν ήταν σε γνώση η από πρόθεση και τις συμβούλεψε να προσέχουν .
- Και ο μπάρμπα Θανάσης έσπευσε να ξεχωρίζει τις μουλαροφοραδίσιες κονσέρβες , βάζοντάς τες χώρια για τα σκυλιά του ενώ κάθε τόσο εκτόξευε βρισιές κατά των συμμάχων .
- Ου να χαθείτε μαγαρισμένοι !
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
