Τρίτη 20 Απριλίου 2010

ΤΕΧΝΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ (370-200 Π.Χ.)

ΤΕΧΝΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ (370-200 Π.Χ.)

Ο «χρυσός αιών» της Ταναγραίας Τέχνης, μπορεί να χαρακτηριστεί ο 3ος αιώνας π. χ. Είναι η περίοδος, πού χάρισε την αιωνιότητα στους ντόπιους καλλιτέχνες, από μια σειρά φιλόδοξων και πρωτότυπων συνθέσεων για τότε. Η εκτεταμένη χρήση του προπλάσματος ή και πολλών σε συνδυασμό, προσδίδει τώρα μια ακόμη μεγαλύτερη ποικιλία στην τέχνη. Την τέχνη κατασκευής μικρών πήλινων ειδωλίων, γνωστή από τους προηγούμενους αιώνες, με κοινότυπες και μονότονες πια καλλιτεχνικές εκφράσεις, ίσως από την σταθερότητα του φιλοσοφικού και πολιτικού status, που διέκρινε την Τανάγρα και την Ελλάδα γενικότερα των κλασσικών χρόνων.

Η επικράτηση των Μακεδόνων στην Ελλάδα, το τέλος της αυτοδυναμίας των πόλεων – κρατών και η ενοποίηση όλων των Ελλήνων υπό την διπλωματική στιβαρότητα του Φιλίππου του Β, Βασιλέα του Μακεδονικού κράτους και αργότερα του Μ. Αλεξάνδρου, δίνει πνοή ζωής στην παρηκμασμένη από τις εμφύλιες διαμάχες Νότια Ελλάδα. Μια ζωντανή ακμάζουσα Ελληνική δύναμη παίρνει την κατάσταση στα χέρια της, καινούργιες φιλοσοφικές ιδέες διαποτίζουν τους κουρασμένους Έλληνες, τους ξυπνούν από το λήθαργο και τους ωθούν να δουλέψουν, να κάνουν αυτό που πάντοτε γνώριζαν να κάνουν, να δημιουργούν.


Αντλούν δύναμη οι Έλληνες. Οι νέες αντιλήψεις τα μεγαλόπνοα σχέδια, για έναν ενιαίο πολιτιστικό και κοινωνικό κόσμο, του Αλεξάνδρου γίνονται πραγματικότητα. Η έλλειψη συνόρων, διευκολύνει τη εύκολη διακίνηση προϊόντων, υλικών και πνευματικών. Παγκοσμιότητα αναδύεται από την πεφωτισμένη πολιτική του Μ. Αλεξάνδρου, μια πολιτική που εκφράζεται από τον όρκο του, που έχει ως εξής.

Σας εύχομαι τώρα που τελείωσαν οι πόλεμοι να ευτυχήσετε με την ειρήνη. Όλοι οι θνητοί, από εδώ και πέρα να ζήσουν σαν ένας λαός, μονιασμένοι για την κοινή προκοπή. Να θεωρείτε την Οικουμένη πατρίδα σας, με κοινούς Νόμους, όπου θα κυβερνούν οι άριστοι, ανεξαρτήτως φυλής. Δεν χωρίζω τους ανθρώπους σε Έλληνες και βαρβάρους. Τους καταμερίζω με ένα μόνο κριτήριο. Τήν Αρετή.

Σηματοδοτεί την αρχή μιας εποχής, ενός ενωμένου κόσμου, για πρώτη φορά στην ιστορία, μιας εποχής που αναβίωσε σήμερα, μετά από 2000 χρόνια προσπαθειών, βασισμένος στις ίδιες εκείνες ιδέες της ισότητας, της ελευθερίας και του δικαίου.



11. Atelier Τανάγρας . Όπως το ζωγράφισε ο jean – Leon Gerome( 1824 – 1904 ) .

Έχουμε ήδη μπει στην Ελληνιστική περίοδο, τα πρώτα αυτά χρόνια ο συγκεκριμένος γεωγραφικός χώρος που μας ενδιαφέρει-η Τανάγρα-ευημερεί. Αποτελεί μετά την καταστροφή των Θηβών, το οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της Βοιωτίας, έναν πόλο έλξης. Καλλιτέχνες από όλα τα είδη καταφθάνουν στην Τανάγρα, σχολές υποκριτικής ανοίγουν, θεατρικές παραστάσεις δίνονται καθημερινά, ζωγράφοι και γλύπτες δημιουργούν ρεαλισμό.


12. Γυναίκα χορεύουσα παίζοντας Ταμπουρίνο , 350 – 330 π.χ. Τανάγρα 1821 .
Εθνικό Μουσείο , Αθηνών . ( National Museum , Athens ).


13 . Γυναίκα ύψους 17 cm , 3000 – 275 π.χ. Τανάγρα 1874 .
Βρεττανιικό Μουσείο ( British Museum ) .

Τα εργαστήρια κεραμικής της Τανάγρας με την πλούσια καλλιτεχνική παράδοση του παρελθόντος, που αναφέραμε στις προηγούμενες ενότητες επεκτείνονται, απασχολούν μεγάλο αριθμό προσωπικού, χαράκτες, σιδηρουργούς, ψήστες, ζωγράφους, μοντέλα, μα πάνω από όλους χρησιμοποιούν τους καλλίτερους τεχνίτες για να δημιουργήσουν τα προπλάσματα(φωτ.11).

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι εργάστηκαν για να φτάσουν σε μας, σήμερα, τέτοιας απαράμιλλης καλλιτεχνικής αξίας μικροσκαριφήματα, οι Ταναγραίες Κόρες με τη σεμνότυφη, δειλή χάρη και την επιτηδευμένη στάση τους, δημιουργίες που φανερώνουν τη συνειδητή προσπάθεια του καλλιτέχνη να αποδώσει την ομορφιά. Ευαίσθητες, εύθραυστες κατασκευές, που ισορροπούν ανάμεσα στο ρομαντισμό του παρελθόντος και στο ρεαλισμό των νέων πραγμάτων (φωτ.12,13,14).




14. Γυναίκα ύψους 27 cm . 275 – 250 π.χ. Τανάγρα 1907 .
Βρεττανικό Μουσείο ( British Museum ).



15. Νεαρό αγόρι , στηριζόμενο σε κολώνα , ύψους 16 cm , 330 –300 π.χ. Τανάγρα 1874 . Βρεττανικό Μουσείο . (British Museum ).


Δεν συναντούμε στα ειδώλια της Ελληνιστικής περιόδου σκηνές από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, που παριστούν. Αντίθετα έχουμε αγαλματίδια ανθρώπων κυρίως μεμονωμένων, σκεφτικών, με μια αξιοπρέπεια που δηλώνεται από το ύφος και τη στάση τους. Μοναδικές εξαιρέσεις τα αγαλματίδια μικρών παιδιών (φωτ.15) καθώς και του θεού Έρωτα που δείχνουν να μας χαμογελούν ακόμη και σήμερα, ξέγνοιαστα, μετά από 2.000 χρόνια. Όλες οι μορφές μοιάζουν τόσο ανθρώπινες και ζωντανές σαν να αποτελούν κομμάτια του σύγχρονου κόσμου μας, ενώ απόμακρα παραμένουν ορισμένα εξαιρετικά ειδώλια που αποδίδονται στη Θεά Αφροδίτη, κυρίως, και προσεγγίζουν το ιδεατό (φωτ.16).



16 . Γυναίκα ύψους 24 cm , 300 – 275 π.χ. Τανάγρα 1874 . Βρεττανικό Μουσείο ( British Museum ) .

Εξυπηρετούσαν ως αφιερώματα στους θεούς, διακοσμούσαν χώρους προσωπικούς και εργασιακούς, καθώς επίσης χρησίμευαν ως κτερίσματα κρατώντας συντροφιά του νεκρού στην τελευταία του κατοικία. Αγαπήθηκαν πάρα πολύ σε όλο τον Ελλαδικό χώρο, έγιναν αντικείμενα θαυμασμού και λατρείας. Η Τανάγρα αρχικά προμήθευε με αγαλματίδια τις αγορές του τότε πολιτισμένου Ελληνικού κόσμου, ενώ μεγάλες ποσότητες προωθούνταν, προς κατανάλωση, στο πνευματικό κέντρο του Ελληνισμού στην Αθήνα και την Κόρινθο. Αποδεικνύεται από τον μεγάλο αριθμό των Ταναγραίων πού βρέθηκαν στο χώρο της Ακρόπολης και του Κεραμεικού. Οι ανάγκες που δημιουργήθηκαν από την μεγάλη ζήτηση, οδηγεί πολλούς καλλιτέχνες, ανά την Ελλάδα αρχικά, στην αντιγραφή των Ταναγραίων, ενώ στη συνέχεια δημιουργούνται σημαντικές σχολές με αξιολογότερες της Μεγάλης Ελλάδας, της Ν. Ιταλίας και της Ιωνικής Μικράς Ασίας (Σμύρνη).


18 . Γυναίκα ύψους 25 ,5 cm , 330 – 300 π.χ.
Τανάγρα 1874 , Βρεττανικό Μουσείο ( British Museum ).


19 . Γυναίκα ύψους 14 cm , 300 – 275 π.χ. Τανάγρα 1874 .
Βρεττανικό Μουσείο ( British Museum ) .


Υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία στην επιλογή μοντέλων, παρουσιάζοντας γυναίκες όρθιες, αντίστοιχα νεαρές και έφηβες, είτε όρθιες είτε στηριζόμενες στο ένα γόνατο ενώ υπάρχει και ένας σημαντικός αριθμός γυναικών καθημένων που δηλώνουν έμμεσα την αριστοκρατική τους προέλευση (φωτ.17).


20 . Άνδρας καθήμενος σε βράχο , ύψους 21 cm , 300 – 250 π.χ. Τανάγρα 1877 .
Εθνικό Μουσείο , Αθήνα . ( National Museum , Athens ) .




Εικόνα 4.10β


Οι άνδρες αντιπροσωπεύονται κυρίως από εφήβους νέους, ενώ όπως προανεγράφη, δεν παραλείπονται τα μικρά παιδιά και κάποιες θεϊκές παρουσίες, με κυρίαρχες της Αφροδίτης και του Θεού Έρωτα. Αναλυτικά, ξεκινώντας από τις γυναίκες, οι οποίες εμφανίζονται ενδεδυμένες τον Ελληνιστικό Χιτώνα και ένα μανδύα και συχνά παρουσιάζονται να φέρουν ψάθινο καπέλο ηλίου στο κεφάλι. Τα χέρια έχουν αποκτήσει κίνηση και σχεδόν κάθε αγαλματίδιο-δημιουργία- τα κρατεί σε διαφορετική στάση(φωτ.18,19). Αυτά ισχύουν για όλα τα ειδώλια γυναικών και νεαρών, καθήμενων και ορθίων.

Οι άνδρες που παρουσιάζονται είναι έφηβοι, κυρίως, ενδεδυμένοι με τη χλαμύδα, άλλοτε φέρουν και μανδύα, ενώ τα υποδήματα εναλλάσσονται πότε με μπότες και πότε με σανδάλια (φωτ.20,21).
Αρκετές επίσης, φορές παρουσιάζονται οι έφηβοι με στρατιωτική εμφάνιση φέροντες θώρακα και όπλα (φωτ.22,23).

21. Νεαρός άνδρας ενδεδυμένος στρατιωτική στολή , ύψους 30 cm , 330 – 300 π.χ. Τανάγρα 1877 .
Εθνικό Μουσείο , Αθήνα ( National Museum , Athens ) .



22. Νεαρός άνδρας ύψους 25 cm, 330 – 300 π.χ. Τανάγρα 1877 .
Εθνικό Μουσείο , Αθήνα . ( National Museum , Athens ) .

Κοινό χαρακτηριστικό ανδρών και γυναικών είναι το ψάθινο καπέλο. Τα μικρά παιδιά, αγόρια στην πλειοψηφία τους, ενδεδυμένα και αυτά με χλαμύδα, φορούν συχνά μια ριχτή μπλούζα που φτάνει ως και τα γόνατα(φωτ.24).

23 . Άνδρας καθήμενος σε βράχο , ύψους 20 cm , 330 – 300 π.χ. Τανάγρα 1874 .
Βρεττανικό Μμουσείο ( British Museum ) .





Εικόνα: 24
Παιδί καθήμενο, 15 cm, 300 π.Χ.
Τανάγρα 1890 Βρετανικό Μουσείο


Τέλος, η Αφροδίτη είναι μια γυναίκα νέα, γυμνή συνήθως, με μικρούς ώμους και στήθη και μεγάλους γλουτούς. Εμφανίζεται χαμογελαστή με τα χαρακτηριστικά του προσώπου κατανεμημένα άψογα.

25 . Φτερωτός Έρως , ύψους 15 cm , 250 – 200 π.χ. Τανάγρα 1882 .
Βρεττανικό Μουσείο . ( British Museum ) .

Συμπεραίνουμε τελικά ότι το ύφος και το στυλ της Ελληνιστικής περιόδου είναι μια αναπόσπαστη εξέλιξη των προηγούμενων εποχών, με αρκετές όμως καινοτομίες στην αμφίεση- υιοθέτηση νέων ενδυμάτων-και στις πολλές βελτιώσεις που επήλθαν της τεχνικής.

Το τέλος της καλλιτεχνικής έκφρασης των Ταναγραίων δημιουργών έρχεται με το τέλος του 3ου αιώνα π. χ., οπότε και έρχονται στο φως, για άλλη μια φορά, τα έργα τους, τον 19ο αιώνα μ.χ., δυστυχώς όμως από ανθρώπους που αγνοούσαν την πραγματική τους αρχαιολογική και πολιτισμική αξία για τον Ελληνισμό.



ΤΕΧΝΙΚΗ

Ένας βασικός λόγος της εξελεγκτικής πορείας που ακολούθησε η τέχνη, ώστε να διαμορφωθεί από Κλασσική σε Ελληνιστική, ήταν οι πολλές τεχνικές βελτιώσεις που συνέβαλαν σε αυτό. Η ζωντάνια και η κίνηση των αγαλματιδίων, αυτή, επετεύχθη με την προσεγμένη δουλειά που ξεκινούσε, από το πρόπλασμα (καλούπι), την τελειοποίηση και την ανατομική απόδοση των χρωμάτων, την κατασκευή μικρότερης ξεχωριστής βάσεως και τέλος η διαδικασία ψησίματος του πηλού αλλάζει και γίνεται σε χαμηλότερες θερμοκρασίες από ότι αρχικά.

Αναλύοντας ξεχωριστά μία-μία τις βελτιώσεις γίνεται κατανοητή η εξέλιξη και οι λόγοι που αναδείχθηκαν σε έργα τέχνης, τα ειδώλια αυτής της εποχής (φωτ.26). Ο αγγειοπλάστης δουλεύει με προσοχή την λεπτομέρεια στην εμπρόσθια όψη, αποδίδει τελειότατα την ανατομία του σώματος, τις πτυχώσεις των ενδυμάτων που το ντύνουν, ενώ στην περίοδο αυτή σκαλίζεται με κάθε λεπτομέρεια επίσης και η οπίσθια πλευρά. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση δύο προπλασμάτων, ένα για μπροστά και ένα για πίσω, ενώ τα απαραίτητα ανοίγματα στην πίσω όψη μικραίνουν. Το κεφάλι και τα χέρια γίνονταν ξεχωριστά, με εξαιρετικό σκάλισμα, και χάριζαν τη μοναδικότητα του έργου σε καθένα από αυτά. Η ζωγραφική των ειδωλίων γίνεται με πιο φυσικά χρώματα ενώ δεν λείπουν και τα βασικά. Αναλυτικά, για τις βλεφαρίδες και τα μάτια χρησιμοποιείτο το μαύρο, για τα μαλλιά, τα χείλη, τα υποδήματα και άλλα εξαρτήματα το κόκκινο, για το δέρμα ένας συνδυασμός πορτοκαλί και ρόζ χρώματος. Για τα ενδύματα και άλλα εξαρτήματα χρησιμοποιούσαν ένα μώβ ροζέ και σπάνια το κίτρινο, ενώ ένα μπλέ χρώμα διαλυμένο σε λευκό χρησίμευε και αυτό στα υφάσματα και μερικές φορές, στα μάτια.

Όσον αφορά τη διαδικασία ψησίματος σε χαμηλότερη θερμοκρασία αυτή οφείλεται στην προσπάθειά τους να αποφύγουν οποιαδήποτε καταστροφή η αλλοίωση που θα ήταν ανεπανόρθωτη, αφού τώρα πια ολόκληρο το σώμα, εμπρός και πίσω, ήταν δουλεμένο με κάθε λεπτομέρεια.


26. Εμπρόσθια πλευρά – διαφορετικών όψεων – γυναικείου ειδωλίου ύψους 24 cm , Σμύρνη 325 – 300 π.χ.
Μουσείο Λούβρου ( Louvre Museum ) .


Αυτοί είναι και οι βασικότεροι λόγοι που εξελίχτηκαν τεχνικά, στην Ελληνιστική περίοδο, τα πήλινα αγαλματίδια της Τανάγρας.

Ενδεικτικά στοιχεία της τέχνης της αρχαίας, περιόδου απεικονίζονται σε ευρήματα που αυτή την στιγμή βρίσκονται στο μουσείο της Θήβας, μέσα σε μία όμορφη αίθουσα που έχει δοθεί το όνομα αίθουσα ΤΑΝΑΓΡΑΣ, και μπορούμε να τονίσουμε ότι στολίζει όλο το μουσείο.



27 .Αίθουσα Τανάγρας στο αρχαιολογικό μουσείο Θηβών .

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου