Πέμπτη 27 Μαΐου 2010

Αυλίδα

ΤΟΠΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ – ΤΟΠΟΣ ΙΕΡΟΣ

Η αρχαία Αυλίδα κατά τον Παυσανία , πήρε το όνομά της από την ομώνυμη κόρη του πρώτου βασιλιά της Βοιωτίας Ωγύγη . Κατ΄ άλλη εκδοχή ονομάστηκε έτσι από το Αύλις , επίθετο κατά την μυθολογία , των θεών Δία και Απόλλωνα . Λένε ακόμη , ότι προέρχεται από την λέξη αυλ-ός γιατί λόγω των καλαμιώνων της ήταν χώρα κατασκευής αυλών . Τέλος ότι , επειδή ο πετρώδης λόφος όπου εκτεινόταν περιβάλλονταν παντού από νερό και αποτελούσε διαυλο , πήρε το όνομά της από την λέξη αυτή .Ο ποιητής Όμηρος τη χαρακτηρίζει πετρήεσσα και νερομάνα .
Ο γεωγράφος και ιστορικός Στράβων πετρώδες χωρίον , ο τραγικός Ευριπίδης με στενά περάσματα , με ακρογιάλια με αμμούδες και γιαλιούς και με την πεντάνασσα την Αρτέμιδα .Η Αυλίδα υπήρξε το μεγαλύτερο λιμάνι της Βοιωτίας στον Ευβοϊκό κόλπο και το μεγαλύτερο ( μετά της Ιωλκού ) κατά τους προϊστορικούς χρόνους .
Στην αρχαία Αυλίδα συγκεντρώθηκε ο στόλος των Αχαιών πριν αποπλεύσει κατά της Τροίας . Εδώ έγινε η θυσία της Ιφιγένειας προς τη θεά Αρτέμιδα , η οποία την έσωσε , σύμφωνα με τον μύθο και την μετέφερε στη Ταυρίδα , βάζοντας στο θυσιαστήριο βωμό ένα ελάφι .
Υπήρξε ορμητήριο θαλασσίων επιχειρήσεων των Αρχαιοαιολέων της ηπειρωτικής Ελλάδας και του αποικισμού αυτών στη χώρα , που οι ίδιοι αποκάλεσαν αιολίδα .
Από την Αυλίδα , κατά την παράδοση , είχαν αποπλεύσει τα εγγόνια του Αγαμέμνωνα και γιοί του Ορέστη , Πενθίλος και Τισαμενός , με τον Πενθίλο να ηγείται των αποικησάντων τα παράλια της Θράκης και της βορειοδυτικής χερσονήσου της Μικράς Ασίας .Πέρα από το λιμάνι ήταν γνωστότατη και για το πολυσύχναστο Ιερό της Αρτέμιδας , το οποίο είχε πανελλήνια φήμη από τα Ομηρικά ακόμη χρόνια .Ο αρχαιολογικός χώρος του ιερού αποτελείται από ένα σύνολο κτισμάτων τα οποία συνίστανται από το ναό της Αρτέμιδας , το λουτρικό συγκρότημα , το συγκρότημα της κρήνης και τα τέσσερα κτήρια , που βρίσκονται στα νότια του Ναού .

Ο Ναός σαν κτήριο διαιρείται σε τρία μέρη , πρόναο , σηκό και άδυτο . Ο πρόναος έχει εσωτερικές διαστάσεις 3,70Χ7,54μ. Ο σηκός έχει εσωτερικές διαστάσεις 19,40Χ7,55μ στο μέσον της δυτικής πλευράς ανοίγεται θέση εισόδου , που οδηγεί στο άδυτο και έχει διαστάσεις 2,10Χ1,05μ.
Το άδυτο , που είναι προσβάσιμο μόνο από την ανατολική πλευρά και με διαστάσεις ίδιες με αυτές του πρόναου , διασώζει τις απαραίτητες για την τέλεση της λατρείας κατασκευές . Κατά τους αρχαιολόγους ο ωραίος και επιμελημένος τρόπος κατασκευής των τοίχων του ναού μαρτυρεί εργασία του 5ου π .χ. αιώνα. Μία δεύτερη περίοδος του ναού είναι ρωμαϊκή όπως φαίνεται από τον τρόπο ανανέωσης των εσωτερικών κιόνων . Τη μορφή αυτή φαίνεται ότι διατήρησε ο ναός μέχρι την υπό τον Αλάριχο , το έτος 396 μ.Χ. εισβολή των Γότθων στην Ελλάδα . Τότε σταματά οριστικά και η μακρά ζωή του ιερού . Επί δε των ερειπίων του δεν κτίζεται , όπως συνηθιζόταν , χριστιανικός ναός, αλλά λουτρό .
Η κρήνη είναι υπόγειο κτήριο τετραγωνικού σχήματος με είσοδο από βορρά και με κλίμακα που αποτελείται από έξι καλά σωζόμενα μέχρι σήμερα σκαλοπάτια . Στην είσοδο της κρήνης κατέληγε στενός λιθόστροτος δρόμος , που ξεκινούσε από τα βορειοανατολικά του λιμανιού του μικρού βαθέος και διέσχιζε κτιριακό συγκρότημα που ανήκε πιθανόν σε καταστήματα .
Στα νότια του ναού βρίσκονται τα κατάλοιπα τεσσάρων κτηρίων , που συνδέονται με τις δραστηριότητες του Ιερού της Αυλίδειας Αρτέμιδας κατάλυμα ξένων , καταγώγιο με τους κοιτώνες , τις τράπεζες και το μαγειρείο του , όπου διέμειναν οι προσκυνητές του Ιερού κατά την περίοδο των εορτών της Θεάς , και εργαστήρια αγγειοπλαστικής .

Ανατολικά του Ιερού της Αρτέμιδας βρίσκεται μακρόστενος λόφος που ονομάζεται Νησί , Βεσαλάς ή Γελαδοβούνι . Στο βόρειο άκρο του υπάρχει λιμάνι , που στην αρχαιότητα έφερε την επωνυμία μικρός λιμήν, ενώ αυτό που υπάρχει στην ανατολική πλευρά έφερε την επωνυμία μεγάλος λιμήν . Στη κορυφή του λόφου υπάρχει ένα πέτρινο δάσος και έτσι εξηγούνται οι χαρακτηρισμοί πετρήεσσα του Ομήρου και πετρώδες χωρίον του Στράβωνα . Πριν την κορυφή εκτείνονται τα κατάλοιπα ενός αρχαίου φρουρίου με ακανόνιστους λίθους .
Πρόκειται για το ιστορικό φρούριο της αρχαίας Αυλίδας .

Δυτικά του ναού υψώνεται το μεγάλο βουνό Σαλγανέα του οποίου τη κορυφή στεφανώνει αρχαίο οχυρό , φρούριο , κάστρο . Το καλοδιατηρημένο αυτό κάστρο είναι δημιούργημα του Αντιγόνου , επιγόνου του Μ . Αλεξάνδρου , ο οποίος έστειλε το στρατηγό Πτολεμαίο με 150 πλοία και πάνω από 5.000 πεζούς και 500 ιππείς , να απελευθερώσει τις ελληνικές πόλεις . Εκείνος προσορμίστηκε στην Αυλίδα , στο λεγόμενο Βαθύ λιμάνι , δέχτηκε βοήθεια 2200 πεζών και 1300 ιππέων , από το κοινό των Βοιωτών , τοίχισε το Σαλαγανέα , που ήταν πολύ κοντά στη Παραλία , και τον έκανε βάση όλων των επιχειρήσεων .
Το κάστρο μοιάζει σαν να είναι μοναδικά κατασκευασμένο , αφού δεν υπάρχουν επισκευές ούτε προσθήκες . Οι διαφορές στην ποιότητα κατασκευής σχετίζονται με την στρατηγική σημασία των συγκεκριμένων τμημάτων του οχυρού . Η κατασκευή του βόρειου τοίχου για παράδειγμα είναι λιγότερο προσεκτική από την κατασκευή του ανατολικού και του νότιου τοίχου . Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από το ότι η βόρεια πλευρά του Σαλγανέα είναι πάρα πολύ απότομη , άρα ο κίνδυνος πρόσβασης του εχθρού είναι ελάχιστος .
Ο Πτολεμαίος λοιπόν αφού τοίχισε το Σαλγανέα δημιούργησε και μικρά οχυρά στις κορυφές των υψωμάτων ( Σγάλια , Τσούκα , Μαδάρι , Γαλατσίδεδα . Κλεφτολούτσου , Ταμπούρια , Γκριτζιώτη , Μεσοβούνι ) , που υπάρχουν μέχρι το Μεσσάπιον όρος , Κτυπάς , και όλα αυτά τα συνέδεσε με ένα τείχος δρόμο 11 χιλιομέτρων δημιουργώντας έτσι ένα ολοκληρωμένο οχυρωματικό έργο , που τον προστάτευε και από το Βορρά αλλά και από το Νότο .
Ο περίπατος στις κορυφές των υψωμάτων προσφέρει μοναδική θέα . Το μάτι αγκαλιάζει όλη την περιοχή της Εύβοιας μέχρι την Δίρφυ και από την άλλη μεριά όλο το Θηβαϊκό κάμπο .
Κάτω από την νοτιοδυτική πλευρά του Σαλγανέα απλώνεται καλλιεργήσιμη κοιλάδα , η Σχοινέζα , που ίσως πήρε το όνομά της από την Ομηρική πόλη της Βοιωτίας , το Σχοίνον , που ήταν κτισμένη επί τον Σχοινούντος ποταμού και υπαγόταν στη Θήβα , όπως και η γύρω περιοχή της κατά τους ιστορικούς χρόνους .
Ο Σχοινούς ποταμός , χείμαρρος σήμερα , διέσχιζε την κοιλάδα της Σχοινέζας , όπως και την κοιλάδα της αρχαίας Αυλίδας και εξέβαλε στο λεγόμενο λιμάνι Μπάλτεζας .
Νότια υπάρχει ο Βυζαντινός ναός του Αγίου Νικολάου και πιο πάνω το μοναστήρι του Αγίου Στεφάνου . Στη θέση Σπηλιά , στο κέντρο περίπου της κοιλάδας υπήρχε ο αρχαίος ναός της Μυκαλησσίας Δήμητρας , που κατά τον 2ο αιώνα μ.Χ. επισκέφθηκε ο Παυσανίας .
Ακολουθώντας , δυτικά , το προϊστορικό δρόμο , που μας οδηγεί στην αρχαία Μυκαλησσό , δεκαέξι περίπου στάδια πριν συναντάμε το χώρο που υπήρχε το Ερμαίο της . Κοντά στο Ερμαίο , σύμφωνα με τον Θουκυδίδη , διανυκτέρευσαν το 413 π.χ. οι Θραάκες που την επόμενη ημέρα κατέστρεψαν την αρχαία Μυκαλησσό και ίσως το Αρχαίο Άρμα , το οποίο απέχει λίγο από αυτή .
Η αρχαία Αυλίδα , λοιπόν , ήταν μια Μυκηναϊκή πόλη . Οι Μυκηναϊκές πόλεις βρίσκονταν σε περιοχές που κατοικήθηκαν κατά την νεολιθική και πρώιμη εποχή του χαλκού . Νότια της αρχαίας Αυλίδας και στη θέση λόφος πύργος Παραλίας , βρίσκονται κατάλοιπα προϊστορικού οικισμού . Αρχαιολόγοι τοποθετούν στη θέση αυτή την αρχαία Υρία , κτισμένη από τον Υριέα , γιο του Ποσειδώνα και Αλκυόνης ή του Απόλλωνα και της κόρης του Ποσειδώνα Αίθουσας . Ο Όμηρος την αναφέρει στον κατάλογο των καραβιών από τη Βοιωτία , που συμμετείχαν στο Τρωϊκό Πόλεμο .
Καταστράφηκε , προφανώς από πολεμική επιδρομή προς το τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου , όπως και άλλα Μυκηναϊκά κέντρα στη Βοιωτία , και πάνω στα ερείπιά της επισωρεύθηκε μεγάλος όγκος χώματος που διατηρήθηκε επί αιώνες ίσως σαν σύμβολο ενός κόσμου , που χάθηκε , και ίσως λατρευτικό κέντρο αφιερωμένο σε μια χθόνια δύναμη .

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΥΛΛΟΓΟ ΑΡΧΑΙΟΦΙΛΩΝ ΣΤΗΝ ΑΥΛΙΔΑ .

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου