ΦΡΥΚΤΩΡΙΕΣ: ΟΙ ΠΑΝΥΨΗΛΟΙ ΠΕΤΡΙΝΟΙ ΠΥΡΓΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

του Αθανασίου Κατσιφή, κατοίκου Οινοφύτων

Στην χώρα μας , από τα αρχαία ακόμη χρόνια, για την επικοινωνία των ανθρώπων και την μετάδοση των πληροφοριών από μεγάλες αποστάσεις , λειτουργούσε το σύστημα των φρυκτωριών.
Η λέξη φρυκτός σημαίνει πυρσός και φρυκτωρία η επικοινωνία με πυρσούς .
Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι με την φρυκτωρία γινόταν η αναγνώριση φίλων και εχθρών . Με τους αναμμένους πυρσούς (δαυλούς) δούλευαν την νύχτα, ενώ την ημέρα τα σήματα στέλνονταν με ελεγχόμενους καπνούς.
Υπήρχε μια αλυσίδα ψηλών πέτρινων πύργων πού είχαν επαφή , οπτική επαφή μεταξύ των , και μέσω αυτών μεταβιβαζόταν η πληροφορία , ως τον τελικό της σκοπό.
Ήταν ένα δίκτυο ιδιαίτερα αποτελεσματικό, και κάλυπτε απόλυτα τις αδυναμίες του Ελληνικού εναέριου χώρου.
Σε άλλες χώρες της περιοχής όπως την Περσία , την Αίγυπτο , Μικρά Ασία η επικοινωνία γινόταν μέσω εφίππων ταχυδρόμων, ακόμα και μέσω ταχυδρομικών περιστεριών, που χρησιμοποιήθηκαν αργότερα και στην Ευρώπη, από τους σταυροφόρους.
Από περιγραφές στα Ομηρικά έπη , είναι γνωστό, ότι οι Φρυκτωρίες δεν ήταν άγνωστες και είχαν ευρεία χρήση στα χρόνια του Ομήρου.
Αλλά και στην ιστορική Ελλάδα, στην τριλογία ΟΡΕΣΤΗΣ του Αισχύλου και στο πρώτο μέρος του έργου ΑΓΑΜΕΜΝΩΝΑ αναφέρεται η Φρυκτωρία.
Στον ΑΓΑΜΕΜΝΩΝΑ είναι χαρακτηριστική η στιχομυθία Κλυταιμνήστρας και χορού στο κείμενο του Αισχύλου.

Χορός.: Μα εσύ του Τυνδάρεω κόρη , Κλυταιμνήστρα Βασίλισσα, λέγε τι τρέχει; Τι καινούργιο συμβαίνει; Ποιο μαντάτο μαθαίνοντας έστειλες ολούθε, να ετοιμάσουν θυσίες;Χορός.: και πότε κούρσεψαν την πόλη;
Κλυταιμνήστρα.: Την νύχτα σου είπα, που το φως γεύθηκε τούτο
Χορός.: Μα τόσο γοργά ποιος θα ερχόταν μαντατοφόρος;
Κλυταιμνήστρα.: Ο Ήφαιστος; Δυνατή φωτιά άναψαν στην κορυφή της Ίδης και πολλές φωτιές μετά , μας έφεραν διαδοχικά το μήνυμα; Η υπόσχεση του Βασιλιά Αγαμέμνωνα ότι έπεσε η Τροία, πραγματοποιήθηκε και μάλιστα στην ίδια ημέρα;
Η Φρυκτωρία δούλεψε καλά ……
Από το βουνό Ίδη της Τροίας, μέσω του κάβου Ερμής της Λήμνου, το όρος Άθως, γεφυρώθηκε το πέλαγος ως το βουνό Μάκιστος της Εύβοιας. Το μήνυμα πέρασε στο Μεσσάπιο της Βοιωτίας μέσω της κοιλάδας του Ασωπού-Πύργος Οινοφύτων και Τανάγρας- πέρασε στον Κιθαιρώνα, στο Αραχναίο της Πελοποννήσου και από εκεί στις Μυκήνες στην Κλυταιμνήστρα………
Η Τροία έπεσε;… Ας το μάθουν άνθρωποι και θεοί.



Πως λειτουργούσαν όμως οι Φρυκτωρίες;
Εδώ καταφεύγουμε στον Πολύβιο , αλλά και σε σύγχρονους συγγραφείς. Από το εκμαγείο του Μουσείου Τηλεπικοινωνιών του Ο.Τ.Ε. παίρνουμε μία σχετική εικόνα. Οι πανύψηλοι πέτρινοι πύργοι ήταν σταθμοί λήψεως, αλλά και εκπομπής. Σε κάθε πύργο, που αποτελούσε ένα κρίκο μιας αλυσίδας παρόμοιων πύργων, υπηρετούσαν μόνιμα εκπαιδευμένοι άνδρες , που έπαιρναν τα μηνύματα, τα αποκωδικοποιούσαν και τα προωθούσαν προς το επόμενο σταθμό και αυτός στον κοντινό του.Χρησιμοποιούσαν έναν πρωτόγονο Μορσικό κώδικα, μέσω κατάλληλων κατασκευών στις κορυφές των πύργων, που έφεραν όλα τα γράμματα της αλφαβήτου και φώτιζαν τα ανάλογα για κάθε αποστολή του μηνύματος κωδικοποιημένου. Τρανταχτή απόδειξη της αποτελεσματικότητας της μεθόδου αυτής ήταν το μήνυμα από την Τροία στις Μυκήνες, αλλά και του ανάλογου μηνύματος προς τα πλοία του στόλου , που ναυλοχούσε αθέατος στην νήσο Τένεδο. Το μήνυμα εδώ αφορούσε το Δούρειο Ίππο και την είσοδο του μέσα στα τείχη της πόλης.
Με αναμμένους πυρσούς καθοδηγούσε και η Μήδεια τους Αργοναύτες στον μακρινό δρόμο τους , για την απόκτηση του χρυσόμαλλου ΔέρατοςΠέτρινοι πύργοι υπήρχαν στην περιοχή μας και στην διάρκεια του Μεσαίωνα και πολλοί έφτασαν ως τις ημέρες μας.
Ήταν οι Βυζαντινές ΒΙΓΛΕΣ που δέχονταν και προωθούσαν τα διάφορα μηνύματα, για εχθρούς και φίλους. Την εποχή της πειρατείας , ο ρόλος τους ήταν καθοριστικός για την ζωή και τα αγαθά των ανθρώπων που κινδύνευαν να βρεθούν στα σκλαβοπάζαρα.

Στην Βοιωτία υπήρχαν 28 τέτοιοι πύργοι και από αυτούς κάποιοι υπάρχουν και σήμερα. Τέτοιοι πύργοι υπήρχαν στα Οινόφυτα, Σχηματάρι , Μπράτσι, , Χλεμποτσάρι, Δρίτσα, Δράμεσι, Μουσταφάδες, στα χωριά νότια της Θήβας, στην Αλίαρτο, και σε πολλά της Λιβαδειάς.

Ήταν τις εποχές της Φράγκικης κατοχής (1204 μ.Χ. ως την Τουρκοκρατία) και ιδιαίτερα της καταλανικής περιόδου από το (1311 έως το 1387 μ.Χ.).

χάρτης από John Bintlif