Πέμπτη 3 Ιουνίου 2010

ΟΙ ΟΧΥΡΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΤΑΝΑΓΡΑΣ


Η θέση η οποία ονομάζεται σήμερα Τανάγρα ( και προηγουμένως Βράτσι ή Μπράτσι) , δεν έχει απολύτως καμία σχέση με την αρχαία πόλη .
Πέντε χιλιόμετρα Νότιο - Ανατολικά του σύγχρονου οικισμού , στην κοιλάδα του Ασωπού και του παραποτάμου του Λάρι , στους πρόποδες του κηρύκιου όρους και στις παρακείμενες πεδινές εκτάσεις στα βόρεια ταυτίσθηκε με την Τανάγρα των ιστορικών χρόνων ένας αρχαίος χώρος , ο οποίος ονομάζεται σήμερα ΓΡΙΜΑΔΑ και του οποίου σώζονται τα θεμέλια των τειχών .
Ένας οχυρωματικός περίβολος από σκούρο και σκληρό ασβεστόλιθο , μήκους 3 χιλιομέτρων περικλείει την επίπεδη ανατολική κορυφή και τη βόρεια κλιτή μαζί με μέρος της επίπεδης επιφάνειας στους βόρειους πρόποδες του όρους Κηρύκιον .
Δυστυχώς , όμως , ως επί το πλείστον έχουμε να κάνουμε περισσότερο με σωρούς ερειπίων παρά με ορατά κατάλοιπα . Από τα 4 διακρινόμενα είδη τοιχοδομίας το πλέον σύνηθες είναι το ( τετράγωνο ) ισόδομο από τοπικό , σκληρό και σκούρο ασβεστόλιθο , ο οποίος χρησιμοποιήθηκε συχνά προς οικοδόμηση στην Τανάγρα, εξορύχτηκε από την Πάρνηθα και χρησιμοποιήθηκε επίσης και στις γειτονικές Πλαταιές , και το λιγότερο σύνηθες αποτελείται από δρόμους ψαμμίτη κατανεμημένους σε όλη την έκταση του περιβόλου .
Το αμυντικό τείχος συμπλήρωναν 56 γνωστοί σήμερα πύργοι , αλλά η διάνοιξη δρόμου και η χάραξη ενός υδραγωγού έχουν καταστρέψει τους πύργους σε δύο σημεία στη Νότιο – Ανατολική γωνία των οχυρώσεων , τα κενά των οποίων θα συμπληρωνόταν από δύο έως τέσσερις πύργους . Συνολικά στο τείχος θα υπήρχαν τέσσερις πύλες –από για κάθε σημείο του ορίζοντα – αλλά μόνον η βόρεια ήταν ισχυρώς οχυρωμένη με την δημιουργία είδους προτειχίσματος σχήματος Γ , το οποίο προστάτευε την καθαυτό είσοδο προς την πόλη .
Οι άλλες πύλες απλώς πλαισιώνονταν από πύργους .
Υπάρχουν λίγες ενδείξεις αρχαιότερης τεχνοτροπίας και τοιχοδομίας εκτός από το σκληρό και σκούρο ασβεστόλιθο , η κακή κατάσταση διατήρησης του οποίου δεν επιτρέπει χρονολόγηση .
Κατά το Robert . L. Scranton η διασωθείσα τοιχοδομία χρονολογείται μεταξύ 425 και 375 π.χ. Τα νότια τείχη στην πειραϊκή ακτή , όμοια με αυτά της Τανάγρας , χρονολογούνται κατά τα χρόνια της δράσης του Κόνωνα ( μετά το έτος 395 π.χ. ), αν και η χρήση πύργων ανά τακτικά διαστήματα συνιστά μία χρονολόγηση στον ύστερο Ε΄ ή στον πρώιμο Δ΄ αιώνα π.χ.
Όμως εκτός από τις παρατηρήσεις τεχνικού χαρακτήρα η ανάλυση των φιλολογικών πηγών βοηθά πρωτίστως στην χρονολόγηση των τειχών και παράλληλα αποτελεί σύνοψη της ιστορίας της πόλεως ήδη από τα μέσα του Ε΄ αιώνα π.χ.
Μετά από τις μάχες της Τανάγρας και των Οινοφύτων ( 457π.χ.) οι Αθηναίοι κατεδάφισαν τις οχυρώσεις της πόλεως , αλλά το 377 π.χ. όταν Σπαρτιάτης βασιλιάς Αγησίλαος εισέβαλε στη Βοιωτία , πορευόταν δίπλα από την Τανάγρα ΄΄ με τα τείχη της πόλης στα δεξιά του΄΄ κατά την αφήγηση Ξενοφώντα . Από αυτό συμπεραίνεται ότι τα κατεστραμμένα από τα μέσα του Ε΄ αιώνα π.χ. τείχη θα είχαν ανοικοδομηθεί περίπου 80 χρόνια αργότερα. Αν οι τεχνοτροπικές παρατηρήσεις επί των διασωθέντων τμημάτων , οι οποίες τοποθετούν την ανοικοδόμηση κατά προσέγγιση στην περίοδο 425 – 375 π.χ. , είναι ορθές , τα διατετηρημένα τείχη θα είναι εκείνα , τα οποία οικοδομήθηκαν για να αντικαταστήσουν τα κατεστραμμένα από το 457 π.χ. , τείχη .
Προφανώς οι νέες οχυρώσεις δεν θα ανεγέρθηκαν αμέσως μετά την καταστροφή τους , όταν οι Αθηναίοι είχαν υπό τον έλεγχό τους τη Βοιωτία εμποδίζοντας ενδυνάμωση της πόλης και εξέγερση εναντίον τους .
Αν και η Αθηναϊκή κυριαρχία έλαβε τέλος μετά την μάχη της Κορώνειας ( 447 π.χ. ) , η Τανάγρα παρέμεινε μία ασήμαντη πόλη .
Κατά το 395 π.χ. αντιπροσωπευόταν στο κοινό μόνον από ένα Βοιωτάρχη και η συμμετοχή της στις οικονομικές προσόδους της Βοιωτίας είχε μειωθεί στο 1/11 . Η έλλειψη μέσων προς ίδιαν υπεράσπισιν και η ως εκ τούτου ολοκληρωτική εξάρτηση από τη Θήβα ίσως είχε προκαλέσει αυτήν την παρακμή .
Αλλά , αν και η πόλη στις αρχές του Δ΄ αιώνα π.χ. δεν διέθετε οχυρώσεις , περίπου 18 χρόνια αργότερα είχε , αφού ο Αγησίλαος τις είδε το 377 π.χ.
Σε αυτό το χρονικό διάστημα δύο είναι οι πιθανές χρονολογίες ανοικοδόμησης .
Το 395 π.χ. το Κοινόν των Βοιωτών διέλυσε τη συμμαχία με την Σπάρτη και οι Βοιωτοί σχημάτισαν νέα με τους Αθηναίους . Η Τανάγρα ήταν μέλος του Κοινού , αλλά στην πόλη εξακολουθούσαν να υπάρχουν φιλολακωνικές συμπάθειες παρά την αλλαγή στην εξωτερική πολιτική . Ο Ξενοφών μιλά για μια φιλοσπαρτιατική παράταξη , η οποία υπo την καθοδήγηση κάποιου Υπατοδώρου ήλεγχε την πόλη , όταν ο Αγησίλαος εισέβαλε στη Βοιωτία , και την ίδια χρονιά της επιβλήθηκε Σπαρτιάτης αρμοστής ονομαζόμενος Πανθοίδας .
Ύστερα από αυτό το γεγονός η πόλη , φιλοσπαρτιατικός θύλακας στο εσωτερικό της Αττικοβοιωτικής συμμαχίας , θα μπορούσε να αισθάνθηκε την ανάγκη να οχυρωθεί .
Όμως το έτος 386 π.χ. ως χρονολογία ανοικοδόμησης των τειχών φαίνεται πιο πιθανό , η τότε συμπεφωνημένη ειρήνη του Αντακλίδα έθετε τέλος στο συνασπισμό των Ελλήνων κατά κοινά ή συμπολιτείες και άφηνε στις πόλεις αρκετά μεγάλη αυτονομία . Οι Βοιωτικές πόλεις δεν θα υπερασπίζονταν τώρα από την γειτονική Θήβα και θα έμεναν ανεξάρτητες για λίγα χρόνια ως την ενδυνάμωση και την επιστροφή της Θήβας στον ηγεμονικό της ρόλο λίγο καιρό αργότερα .
Η Τανάγρα έκοψε δικά της νομίσματα για πρώτη φορά μετά το 446 π.χ. δεδομένης της αυτονομίας της , εξ αιτίας της οποίας η υπεράσπιση μετατράπηκε σε μεμονωμένη υπόθεση κάθε πόλης ύστερα από την διάλυση του Κοινού , περισσότερο ΄΄Θηβαϊκού ΄΄ προηγουμένως παρά Βοιωτικού . Οι οχυρώσεις ήσαν απαραίτητες και ίσως η Τανάγρα , όπως και οι Πλαταιές , τις απέκτησαν εκείνη τη χρονιά .

ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Γ.Α. ΑΓΙΑΜΑΡΝΙΩΤΗΣ .ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου